Αποποίηση κληρονομίας για λογαριασμό ανηλίκου τέκνου

Ένα από τα ζητήματα που έχει κληθεί να αντιμετωπίσει η ελληνική οικογένεια, ιδίως τα χρόνια της κρίσης, είναι η επαγωγή κατάχρεης κληρονομίας σε ανήλικο μέλος της. Όταν το γεγονός αυτό επισυμβεί, οι γονείς του ανήλικου τέκνου καλούνται να προβούν σε ενέργειες που ως σκοπό έχουν τη συγκέντρωση αποδεικτικών εγγράφων του κατάχρεου της κληρονομίας, ώστε να δυνηθούν να αιτηθούν από το Δικαστήριο της κληρονομίας να τους παράσχει την άδεια να αποποιηθούν την κληρονομία για λογαριασμό του ανήλικου τέκνου τους.

Με δεδομένο ότι παρατηρείται σημαντική καθυστέρηση στην έκδοση βεβαιώσεων οφειλής από τους αρμόδιους  φορείς (π.χ. Ασφαλιστικούς οργανισμούς, Τράπεζες, Εφορία κ.α.), οι ενέργειες πρέπει να είναι άμεσες, προκειμένου τα απαραίτητα έγγραφα να συγκεντρωθούν εντός του απαιτούμενου, για την κατάθεση της αίτησης αποποίησης, χρόνου.

Παρατίθεται απόσπασμα από την υπ΄αριθμ. 730/2020 απόφαση του ΕιρΑθ.

“Από τo συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 1710,1711,1846,1847,1848,1854 και 1856 ΑΚ συνάγονται τα ακόλουθα: α) κατά το χρόνο του θανάτου προσώπου, η περιουσία του επάγεται αυτοδικαίως στους κληρονόμους του, οι οποίοι μπορούν να την αποποιηθούν μέσα σε προθεσμία τεσσάρων μηνών, που αρχίζει από τότε που έμαθαν την επαγωγή και το λόγο της, β) η αποποίηση αυτή γίνεται με δήλωση στη γραμματεία του Δικαστηρίου της κληρονομιάς (άρθρο 812 ΚΠολΔ), γ) αν ο κληρονόμος αποποιηθεί την κληρονομιά, η επαγωγή σε εκείνον που αποποιήθηκε θεωρείται ότι δεν έγινε και στην περίπτωση αυτή επάγεται σε εκείνον που θα είχε κληθεί, εάν αυτός που αποποιήθηκε δε ζούσε κατά το χρόνο θανάτου του κληρονομουμένου. Στην τελευταία αυτή περίπτωση η προθεσμία των τεσσάρων μηνών αρχίζει από τη γνώση της αποποίησης του προηγούμενου και της εξαιτίας αυτής κλήσης του κληρονόμου.

Η προθεσμία της αποποίησης τρέχει, εφόσον ο νόμος δεν διακρίνει και κατά προσώπων ανίκανων προς δικαιοπραξία, όμως αυτή αναστέλλεται, κατά τη ρητή διατύπωση του άρθρου 1847 παρ. 3 ΑΚ, για τους ίδιους λόγους που αναστέλλεται και η παραγραφή με ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 255 και 258 ΑΚ. Εξάλλου, όπως προκύπτει από τις διατάξεις των άρθρων 1526, 1625 περ. 1 ΑΚ και 797 ΚΠολΔ, για την αποποίηση κληρονομίας για λογαριασμό ανηλίκου, πρέπει να υποβληθεί στο αρμόδιο Δικαστήριο αίτηση από τους ασκούντες τη γονική αυτού μέριμνα γονείς και να χορηγηθεί η σχετική άδεια. Κατά το χρόνο τούτο, δηλαδή από την υποβολή της αίτησης για την παροχή άδειας για την αποποίηση κληρονομίας, που γίνεται για λογαριασμό ανηλίκου και μέχρι τη δημοσίευση της σχετικής απόφασης αναστέλλεται, κατ’ άρθρο 255 εδ. α΄ ΑΚ, η προθεσμία προς αποποίηση λόγω ανωτέρας βίας, αφού η αποποίηση της κληρονομίας που θα γίνει από τους ασκούντες τη γονική μέριμνα γονείς, εξαρτάται από γεγονός που δεν μπορεί να αποτραπεί ακόμη και με τη λήψη μέτρων άκρας επιμέλειας και δη από την παροχή άδειας εκ μέρους του Δικαστηρίου (ΑΠ 338/2004 δημ. ΝΟΜΟΣ). Περαιτέρω, τα γεγονότα της γνώσης της επαγωγής με την έννοια της βάσιμης πληροφόρησης της ύπαρξης των πραγματικών και νομικών προϋποθέσεων, η συνδρομή των οποίων επιφέρει την αυτοδίκαιη κτήση της κληρονομίας και αθροιστικά του λόγου επαγωγής -δηλαδή της κλήσης εκ διαθήκης ή εκ του νόμου ως εξ αδιαθέτου κληρονόμος- ερευνώνται εάν συντρέχουν στο πρόσωπο του εκπροσωπούντος τον ανίκανο (ΑΠ 493/2003 δημ. ΝΟΜΟΣ, Απ. Γεωργιάδη – Μιχ. Σταθόπουλου Αστικός Κώδιξ κατ΄ άρθρο ερμηνεία, άρθρ. 1847-1848 αρ. 11, 17). Ειδικότερα δε, ως προς τον ανήλικο, η κληρονομία που επάγεται, θεωρείται ότι γίνεται αποδεκτή πάντοτε με το ευεργέτημα της απογραφής (άρθρ. 1527 ΑΚ) και η αποποίηση υπόκειται στις διατυπώσεις του άρθρου 1625 ΑΚ.

(…………….)

Περαιτέρω, αποδείχθηκε ότι κατά το χρόνο του θανάτου του, μοναδικό αξιόλογο περιουσιακό στοιχείο της κληρονομίας του αποβιώσαντος, αποτελεί το δικαίωμα ψιλής κυριότητας επί διαμερίσματος επιφανείας …… τ.μ. του πρώτου ορόφου διώροφης οικοδομής, επί της οδού ….. Η αντικειμενική αξία του δικαιώματος (ψιλής κυριότητας) επί του κληρονομιαίου ακινήτου ανέρχεται στο ποσό των 42.828,48  Ευρώ, όπως προκύπτει από το από 10-2-2020 φύλλο υπολογισμού της αξίας του δικαιώματος του θανόντος, της Συμ/φου Αθηνών, …… ενώ η εμπορική του στις 30.000 Ευρώ. Πλην όμως, ο παραπάνω αποβιώσας κατά το χρόνο θανάτου κατέλειπε σημαντικά χρέη, όπως μεταξύ άλλων, οφειλή στη Δ.Ο.Υ. ….., ποσού ……, οφειλή στη ΔΟ.Υ. ……, ποσού ……, οφειλή στον ΕΦΚΑ, ποσού ……., οφειλή λόγω δανείου στην Τράπεζα …….., ποσού ……, οφειλή λόγω πιστωτικής κάρτας στην Τράπεζα ……., ποσού …….., οφειλή στην Τράπεζα ……. από σύμβαση πίστωσης και των τροποποιητικών αυτής πράξεων, οφειλή στην εταιρία ………….. Α.Ε., ποσού ……, πλέον τόκων και εξόδων δυνάμει της υπ’ αριθμ. ………… απόφασης του Ειρηνοδικείου ………….., η οποία έχει τελεσιδικήσει (βλ. το υπ΄αριθμ. …………… πιστοποιητικό του Ειρηνοδικείου …………. περί μη άσκησης ένδικων μέσων κατά της ανωτέρω απόφασης) και οφειλή προς τον κ. …………………, ποσού …….., πλέον τόκων και εξόδων δυνάμει της υπ’ αριθμ. ……. διαταγής απόδοσης χρήσης μισθίου και καταβολής μισθωμάτων του Μονομελούς Πρωτοδικείου ………, κατά της οποίας δεν έχει ασκηθεί ανακοπή. Από όλα τα παραπάνω προκύπτει ότι τα χρέη του αποβιώσαντα προς το Δημόσιο και ιδιώτες ανέρχονται τουλάχιστον στο ποσό των 71.944,04 €, χωρίς να αποκλείεται και η ύπαρξη άλλων χρεών, που δεν μπορούσαν να διαγνωστούν από τους αιτούντες. Κατόπιν τούτων, η κληρονομία του ως άνω αποβιώσαντος είναι κατάχρεη, εφόσον το υφιστάμενο ενεργητικό δεν επαρκεί επ’ ουδενί για την κάλυψη του παθητικού της. Αφού λοιπόν αποδείχθηκε ότι η κληρονομιαία περιουσία που επήχθη στο ανήλικο τέκνο των αιτούντων, στερείται επαρκούς ενεργητικού και είναι κατάχρεη, η αποδοχή της επαχθείσας κληρονομίας στο παραπάνω ανήλικο τέκνο, ακόμα και με το ευεργέτημα της απογραφής, κρίνεται άσκοπη και μη συνάδουσα προς το συμφέρον του, με αποτέλεσμα να συντρέχει περίπτωση προφανούς ωφέλειάς του, να παρασχεθεί η άδεια στους αιτούντες γονείς να την αποποιηθούν για λογαριασμό του.”